Chúng ta ai cũng biết đến bài thơ nổi tiếng mà Bác Hồ đã tặng cho thanh niên, bài thơ đó đã trở thành phương châm hành động của thế hệ trẻ thời đại Hồ Chí Minh. Tuy nhiên về thời gian ra đời của bài thơ thì các nguồn tư liệu đưa ra không thống nhất. Theo các tư liệu chính thống thì thời điểm xuất hiện bài thơ như sau:

Nhân lễ kỷ niệm lần thứ 35 ngày Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam chính thức thành lập, Bác thân ái chúc mừng tất cả các cháu đoàn viên và thanh niên cả nước.

Trước lúc đi xa, Bác để lại muôn vàn tình yêu thương cho dân tộc Việt Nam, trong đó Người không quên nhắc đến thế hệ thiếu niên, nhi đồng bằng những tình cảm đặc biệt: “Cuối cùng, tôi để lại muôn vàn tình thân yêu cho toàn dân, toàn Đảng, cho toàn thể bộ đội, cho các cháu thanh niên và nhi đồng. Tôi cũng gửi lời chào thân ái đến các đồng chí, các bầu bạn và các cháu thanh niên, nhi đồng quốc tế”. Tuy Bác đã đi xa nhưng những lời căn dặn, hành động, tình cảm của Bác sẽ mãi mãi khắc sâu trong tâm trí thiếu nhi nói riêng và mỗi người dân Việt nói chung.

Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ kính yêu của nhân dân ta luôn đánh giá đúng vị trí, vai trò của đoàn viên, thanh niên, Người luôn dành tình cảm, sự quan tâm chăm lo, bồi dưỡng, động viên đến các thế hệ thanh niên của nước nhà.

Tư tưởng của Bác Hồ về “Trường học lớn Thanh niên xung phong” là sáng tạo độc đáo, là tầm nhìn chiến lược xa, tràn đầy ý chí và sức mạnh hành động, là tài sản quý mà Bác Hồ đã để lại cho toàn Đảng, toàn dân, toàn quân và thế hệ trẻ.

Trung tuần tháng 9-1950, trên đường đi chiến dịch Biên Giới, Chủ tịch Hồ Chí Minh ghé thăm một đơn vị Thanh niên xung phong (TNXP) đang làm đường phục vụ chiến dịch. Người làm bài thơ với nội dung: “Không có việc gì khó. Chỉ sợ lòng không bền. Đào núi và lấp biển. Quyết chí ắt làm nên” để tặng thanh niên. Từ đó, bài thơ và cũng là lời dạy của Bác trở thành kim chỉ nam hành động cho thanh niên cả nước nói chung, cho lực lượng TNXP nói riêng.

Trong Di chúc trước lúc đi xa, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Đoàn viên và thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng xã hội chủ nghĩa vừa “hồng” vừa “chuyên”. Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”.

Bài học về nghị lực và ý chí quyết tâm của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong hành trình tìm đường cứu nước vẫn còn nguyên giá trị đối với tuổi trẻ Việt Nam hôm nay. Bài học ấy nhắc nhở tuổi trẻ rằng, để xây dựng thành công và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN, còn phải vượt qua nhiều khó khăn thử thách, đòi hỏi thanh niên phải phát huy tốt vai trò xung kích...

Sinh thời Bác Hồ dành những tình cảm đặc biệt cho thương binh và liệt sĩ. Trong thư gửi bác sĩ Vũ Đình Tụng, Bác tâm sự: Ngài biết rằng tôi không có gia đình cũng không có con cái. Nước Việt Nam là gia đình của tôi. Mất một thanh niên thì hình như tôi đứt một đoạn ruột”. Trong bài: “Tình đoàn kết quân dân ngày thêm bền chặt” đăng trên Báo Nhân Dân số ra ngày 3/3/1952, Bác viết: “Trong cuộc kháng chiến cứu nước, nhân dân ta hy sinh là hy sinh một phần của cải và thời giờ, của cải hết có thể làm ra, thời giờ qua, thời giờ lại đến. Nhưng bộ đội hy sinh là hy sinh xương máu, có khi hy sinh cả tính mệnh. Cụt chân gãy tay, chân tay không thể mọc lại, người chết không thể sống lại. Đó là sự hy sinh tuyệt đối”.